Verbondsbrief 1418

3 mei 1418 In de veertiende eeuw kent Gelre een slepende burgeroorlog door problemen rond de opvolging van elke hertog die overlijdt. In 1418 heeft Hertog Reinald IV van Gelre en Zutphen geen opvolger en het lijkt er op dat hij die ook niet zal krijgen. Opnieuw dreigt er dus ruzie en die wil men voorkomen. De ridderschap en de steden van de Veluwe: Arnhem, Harderwijk, Wageningen, Elburg en Hattem en die van de andere drie kwartieren van het hertogdom sluiten een overeenkomst – een verbond - dat ze eendrachtig bij elkaar zullen blijven en dat ze het samen eens zullen moeten worden wie de opvolger zal worden als de hertog overlijdt. Op zich is dit voor die tijd ongehoord, dat de onderdanen op eigen initiatief een besluit nemen zonder dat de hertog het voortouw neemt. Het is het begin van een soort van democratisering. Door elk kwartier van Gelre, dus ook door de Veluwe, wordt er een akte van die overeenkomst een “verbondsbrief” opgemaakt. Alle deelnemers, dus ook Hattem krijgen een exemplaar van de akte, net als Arnhem, Harderwijk, Wageningen en Elburg. Ook houdt men een akte voor het kwartier zelf en gaat er een exemplaar van de Veluwse akte naar elk van de drie andere kwartieren. (Achterhoek, Betuwe en Overkwartier). Andersom doen de andere kwartieren dat ook zo en dus zijn er 4 x 4 is 16 exemplaren gemaakt voor de kwartieren en nog eens een voor elk van de vele (tussen de 18 en 26) steden. Men heeft de vingers blauw geschreven. Het kon weleens zo zijn dat er geen ouder stuk in Nederland is waarvan er zoveel eigentijdse exemplaren zijn overgeleverd.

Niet alle akten zijn overigens voorzien van alle zegels van alle deelnemers. Wie er een wil zien met veel zegels kan momenteel in het museum van Harderwijk terecht.

Het exemplaar van Hattem bewaren wij nog steeds in het Streekarchief. De originele akte is een grote lap perkament van 57 cm breed, dat is ongeveer anderhalf A3. Dit exemplaar was oorspronkelijk alleen voorzien van het zegel van Arnhem omdat die stad dit eigentijdse afschrift heeft afgegeven.  

https://www.omroepgelderland.nl/nieuws/6881162/Hoera-Het-Gelders-parlement-is-jarig

https://www.geschiedenislokaal024.nl/bronnen/verbondsbrief-van-het-kwartier-van-nijmegen-3-mei-1418/

https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/samenwerking-tussen-steden-en-ridders-in-het-hertogdom